พลเอกนิวัตร มีนะโยธิน ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำกระทรวงยุติธรรม เป็นหัวหน้าคณะผู้แทนไทย ร่วมการประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านยาเสพติด ครั้งที่ 5 ณ สาธารณรัฐสิงคโปร์
วันที่ 20 ตุลาคม 2559 พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ได้มอบหมายให้ พลเอก นิวัตร มีนะโยธิน ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำกระทรวงยุติธรรม เป็นหัวหน้าคณะผู้แทนไทย เข้าร่วมการประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านยาเสพติด ครั้งที่ 5 ณ สาธารณรัฐสิงคโปร์
ในพิธีเปิดการประชุมฯ ประธานการประชุมฯ นายจันมุกัม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยและกฎหมาย แห่งสาธารณรัฐสิงคโปร์ ได้กล่าวแสดงความเสียใจต่อการสูญเสียของประเทศไทย คือการเสด็จสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และกล่าวว่าไม่ใช่เป็นเพียงการสูญเสียของประเทศไทยเท่านั้น แต่ยังเป็นการสูญเสียของประเทศสมาชิกอาเซียนอีกด้วย พระองค์ทรงเป็นต้นแบบในการแก้ไขปัญหายาเสพติด โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านการพัฒนาทางเลือก เพื่อลดความยากจนของประชาชน และแก้ไขปัญหาการปลูกฝิ่น ขอให้ประเทศสมาชิกอาเซียนยึดถือเป็นแบบอย่างในการแก้ไขปัญหายาเสพติดต่อไป และเมื่อเข้าวาระการประชุม หัวหน้าคณะผู้แทนทุกประเทศได้แสดงความเสียใจกับประเทศไทยด้วยเช่นกัน
ในคำกล่าวของประธานการประชุมฯ และหัวหน้าคณะผู้แทนจากประเทศสมาชิกอาเซียน ส่วนใหญ่ได้กล่าวถึงกลไกความร่วมมือด้านยาเสพติดที่สำคัญของอาเซียน เช่น โครงการสกัดกั้นยาเสพติด ณ ท่าอากาศยานสากลในอาเซียน (AAITF) ที่ริเริ่มโดยประเทศไทย โครงการสกัด
กั้นยาเสพติด ณ ท่าเรือสากลในอาเซียน (SITF) ที่ริเริ่มโดยประเทศอินโดนีเซีย โครงการสำนักงาน ป.ป.ส. อาเซียน (ASEAN-NARCO) และโครงการเครือข่ายอาเซียนเฝ้าระวังยาเสพติด ที่ริเริ่มโดยประเทศไทย
ที่ประชุมฯ ได้มีมติร่วมกันดังนี้
1. ที่ประชุมได้ร่วมกันรับรองแผนปฏิบัติการอาเซียนเพื่อสร้างความมั่นคงให้อาเซียนปลอดภัยจากยาเสพติด ปี 2016 - 2025 ซึ่งมีแผนงานย่อยที่สำคัญแผนหนึ่ง คือ การแก้ปัญหายาเสพติดในสามเหลี่ยมทองคำ ซึ่งเป็นแนวทางที่ พลเอก ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ได้กล่าวเรียกร้องในพิธีเปิดการประชุมเจ้าหน้าที่อาวุโสอาเซียนด้านยาเสพติด ครั้งที่ 37 (ASOD) ที่กรุงเทพมหานคร เมื่อเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา คือให้ประเทศในอาเซียนให้ความสำคัญกับการแก้ไขปัญหาในสามเหลี่ยมทองคำ และบรรจุลงในแผนปฏิบัติการอาเซียนฯ ระยะ 10 ปี ดังกล่าว
ในการประชุมฯ ครั้งนี้ประเทศไทยได้เสนอเอกสารแนวคิดความร่วมมืออาเซียนในการแก้ไขปัญหายาเสพติดในสามเหลี่ยมทองคำ และได้รับการชื่นชมจากที่ประชุมและได้รับความเห็นชอบและสนับสนุนจากประเทศสมาชิกอาเซียนทุกประเทศเป็นอย่างดี ทั้งนี้ ที่ประชุมได้มอบให้ระดับเจ้าหน้าที่อาวุโส (ASOD) ไปจัดการประชุมกลุ่มย่อยเพื่อหารือในรายละเอียดของการดำเนินงานที่ประเทศอาเซียนจะมีความร่วมมือในการแก้ปัญหายาเสพติดในสามเหลี่ยมทองคำตามแนวคิดที่เสนอโดยประเทศไทยดังกล่าวเป็นการเฉพาะ เพื่อการดำเนินการต่อไปและการเข้ามาให้ความช่วยเหลือของประเทศอาเซียนซึ่งมีศักยภาพ ซึ่งจะทำให้แต่ละประเทศสามารถพิจารณาให้ความช่วยเหลือได้อย่างชัดเจน ประเทศไทย โดยสำนักงาน ป.ป.ส. จึงรับเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมเพื่อจัดทำแผนปฏิบัติการด้านความร่วมมือในการแก้ไขปัญหายาเสพติดในสามเหลี่ยมทองคำ ซึ่งจะเป็นการประชุมระดับเจ้าหน้าที่อาวุโสคือหัวหน้าหน่วยงานยาเสพติดของอาเซียนประมาณต้นเดือนมกราคม 2560
2.ที่ประชุมได้รับรองบทบาทและอำนาจหน้าที่ (ToR) ของการประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านยาเสพติด (AMMD)
3. ที่ประชุมฯ รับทราบความคืบหน้าการพิจารณาบทบาทและอำนาจหน้าที่ (ToR) ของโครงการความร่วมมืออาเซียน-จีน (ACCORD) ซึ่งที่ประชุม ASOD ครั้งที่ 37 ที่จัดขึ้นเมื่อเดือนสิงหาคม 2559 ณ กรุงเทพฯ ได้ให้การรับรองแล้ว แต่ฝ่ายจีนยังอยู่ระหว่างการพิจารณาของรัฐบาล และจะแจ้งผลการพิจารณาให้อาเซียนทราบต่อไป
4. ที่ประชุมฯ ได้เห็นชอบที่จะยืนยันจุดยืนของอาเซียนคือ ยังคงยึดมั่นในการเป็นเขตปลอดยาเสพติด และใช้มาตรการไม่อดกลั้นต่อยาเสพติด (zero-tolerance) และความสมดุลย์ระหว่างด้านลดอุปสงค์และลดอุปทานยาเสพติด แต่จะเคารพในอำนาจอธิปไตยของแต่ละประเทศในการกำหนดนโยบายที่เหมาะสมกับประเทศของตนในการแก้ไขปัญหายาเสพติด ตามที่ได้ประกาศแสดงจุดยืนไว้ในเวทีคณะกรรมาธิการยาเสพติดแห่งสหประชาชาติ (CND) สมัยที่ 59 และที่ประชุมสมัชชาสหประชาชาติสมัยพิเศษว่าด้วยปัญหายาเสพติดโลก ค.ศ. 2016 (UNGASS 2016) ที่ผ่านมา
5. ที่ประชุมฯ ยังมอบหมายให้ เจ้าหน้าที่อาวุโสอาเซียนด้านยาเสพติด (ASOD) เตรียมการสำหรับการรายงานผลการปฏิบัติตามแผนแก้ไขปัญหายาเสพติดของสหประชาชาติ ระยะ 10 ปี ซึ่งจะสิ้นสุดลงในปี ค.ศ. 2019 และให้เตรียมจัดทำท่าทีของอาเซียนร่วมกันสำหรับการประชุมระดับสูงของการประชุมคณะกรรมาธิการยาเสพติดแห่งสหประชาชาติ (CND) ที่จะจัดขึ้นในปี ค.ศ. 2019 ( พ.ศ. 2562) เหมือนเช่นที่อาเซียนมีท่าทีร่วมกันในการประชุมคณะกรรมาธิการยาเสพติดแห่งสหประชาชาติ สมัยที่ 59 และการประชุม UNGASS 2016 และให้มีการรายงานความคืบหน้าผลการเตรียมการสำหรับการจัดทำท่าทีดังกล่าวในการประชุม AMMD ครั้งที่ 6 ซึ่งประเทศเวียดนามจะเป็นเจ้าภาพในปี ค.ศ. 2018
6. ที่ประชุมเห็นชอบกับถ้อยแถลงสรุปผลการประชุม AMMD ครั้งที่ 5 ของประธานที่ประชุม ซึ่งได้กล่าวถึง กลไกความร่วมมือที่มีอยู่ ข้อเสนอแนวคิดความร่วมมืออาเซียนในการแก้ไขปัญหายาเสพติดของประเทศไทยและข้อห่วงกังวลของประเทศอาเซียนต่อปัญหายาเสพติดในภูมิภาคและในสามเหลี่ยมทองคำ จุดยืนของอาเซียนต่อปัญหายาเสพติด ส่วนรายงานการประชุมฉบับสมบูรณ์ สำนักเลขาธิการอาเซียนจะจัดส่งให้กับประเทศอาเซียนเพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบต่อไป
7. ประเทศเวียดนามรับที่จะเป็นเจ้าภาพในการประชุมครั้งที่ 6 ในปี 2561
นอกจากนี้ ประเทศไทยนำโดย พลเอก นิวัตร มีนะโยธิน ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำกระทรวงยุติธรรม ยังได้หารือนอกรอบกับรัฐมนตรีหัวหน้าคณะผู้แทนประเทศลาว เมียนมา มาเลเซีย และสิงคโปร์ โดยเรียกร้องให้ประเทศมาเลเซียและสิงคโปร์ให้ความช่วยเหลือการแก้ปัญหายาเสพติดในสามเหลี่ยมทองคำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการช่วยเหลือประเทศเมียนมาและลาว ซึ่งก็ได้รับการตอบรับเป็นอย่างดี
ในการกล่าวถ้อยแถลงก่อนปิดการประชุม พลเอกนิวัตร มีนะโยธิน ได้ขอบคุณทุกประเทศที่สนับสนุนการแก้ไขปัญหาในสามเหลี่ยมทองคำ และเชิญให้รัฐมนตรีประเทศอาเซียนมาเยี่ยมชมศูนย์ประสานงานแม่น้ำโขงปลอดภัยที่จังหวัดเชียงใหม่
ข้อสังเกตจากการประชุมฯครั้งนี้ มีวาระข้อเสนอของประเทศไทยในการแก้ไขปัญหายาเสพติดในสามเหลี่ยมทองคำเป็นวาระเดียวที่เป็นข้อเสนอใหม่ (initiative) ซึ่งสร้างความโดดเด่นในการเป็นผู้นำในการแก้ไขปัญหายาเสพติดในอาเซียนของประเทศไทยในเวทีประชุมระดับรัฐมนตรีอาเซียนด้านยาเสพติด